Mt 7,24-27
mt .7.24 [24] πας [EVERY ONE] ουν [THEREFORE] οστις [WHOSOEVER] ακουει [HEARS] μου τους [MY] λογους [WORDS] τουτους [THESE,] και [AND] ποιει [DOES] αυτους [THEM,] ομοιωσω [I WILL LIKEN] αυτον [HIM] ανδρι [TO A MAN] φρονιμω [PRUDENT,] οστις [WHO] ωκοδομησεν την [BUILT] οικιαν αυτου [HIS HOUSE] επι [UPON] την [THE] πετραν [ROCK :]
mt.7.25 [25] και [AND] κατεβη [CAME DOWN] η [THE] βροχη [RAIN,] και [AND] ηλθον [CAME] οι [THE] ποταμοι [STREAMS,] και [AND] επνευσαν [BLEW] οι [THE] ανεμοι [WINDS,] και [AND] προσεπεσον τη [FELL UPON] οικια εκεινη [THAT HOUSE,] και ουκ [AND] επεσεν [IT FELL NOT;] τεθεμελιωτο γαρ [FOR IT HAD BEEN FOUNDED] επι [UPON] την [THE] πετραν [ROCK.]
mt.7.26 [26] και [AND] πας [EVERYONE] ο [WHO] ακουων [HEARS] μου τους [MY] λογους [WORDS] τουτους [THESE] και μη [AND] ποιων [DOES NOT DO] αυτους [THEM,] ομοιωθησεται [HE SHALL BE LIKENED] ανδρι [TO A MAN] μωρω [FOOLISH,] οστις [WHO] ωκοδομησεν την [BUILT] οικιαν αυτου [HIS HOUSE] επι [UPON] την [THE] αμμον [SAND :]
mt.7.27 [27] και [AND] κατεβη [CAME DOWN] η [THE] βροχη [RAIN,] και [AND] ηλθον [CAME] οι [THE] ποταμοι [STREAMS,] και [AND] επνευσαν [BLEW] οι [THE] ανεμοι [WINDS,] και [AND] προσεκοψαν τη [BEAT UPON] οικια εκεινη [THAT HOUSE,] και [AND] επεσεν [IT FELL,] και [AND] ην [WAS] η [THE] πτωσις [FALL] αυτης [OF IT] μεγαλη [GREAT.]
Lc 6,47-49
lk .6.47 [47] πας 3956 [EVERY ONE] ο 3588 [WHO] ερχομενος 2064 [IS COMING] προς 4314 [TO] με 3165 [ME] και 2532 [AND] ακουων 191 [HEARING] μου 3450 των 3588 [MY] λογων 3056 [WORDS] και 2532 [AND] ποιων 4160 [DOING] αυτους 846 [THEM,] υποδειξω 5263 [I WILL SHEW] υμιν 5213 [YOU] τινι 5101 [TO WHOM] εστιν 2076 [HE IS] ομοιος 3664 [LIKE.]
lk.6.48 [48] ομοιος 3664 [LIKE] εστιν 2076 [HE IS] ανθρωπω 444 [TO A MAN] οικοδομουντι 3618 [BUILDING] οικιαν 3614 [A HOUSE,] ος 3739 [WHO] εσκαψεν 4626 [DUG] και 2532 [AND] εβαθυνεν 900 [DEEPENED,] και 2532 [AND] εθηκεν 5087 [LAID] θεμελιον 2310 [A FOUNDATION] επι 1909 [ON] την 3588 [THE] πετραν 4073 [ROCK;] πλημμυρας 4132 δε 1161 [AND A FLOOD] γενομενης 1096 [HAVING COME] προσερρηξεν 4366 [BURST UPON] ο 3588 [THE] ποταμος 4215 τη 3588 [STREAM] οικια 3614 εκεινη 1565 [THAT HOUSE,] και 2532 ουκ 3756 [AND] ισχυσεν 2480 [COULD NOT] σαλευσαι 4531 [SHAKE] αυτην 846 [IT,] τεθεμελιωτο 2311 γαρ 1063 [FOR IT HAD BEEN FOUNDED] επι 1909 [UPON] την 3588 [THE] πετραν 4073 [ROCK.]
lk.6.49 [49] ο 3588 δε 1161 [BUT HE WHO] ακουσας 191 [HEARD] και 2532 μη 3361 [AND] ποιησας 4160 [DID NOT] ομοιος 3664 [LIKE] εστιν 2076 [IS] ανθρωπω 444 [TO A MAN] οικοδομησαντι 3618 [HAVING BUILT] οικιαν 3614 [A HOUSE] επι 1909 [ON] την 3588 [THE] γην 1093 [EARTH] χωρις 5565 [WITHOUT] θεμελιου 2310 [A FOUNDATION;] η 3739 [ON WHICH] προσερρηξεν 4366 [BURST] ο 3588 [THE] ποταμος 4215 [STREAM,] και 2532 [AND] ευθεως 2112 [IMMEDIATELY] επεσεν 4098 [IT FELL,] και 2532 [AND] εγενετο 1096 [WAS] το 3588 [THE] ρηγμα 4485 της 3588 [RUIN] οικιας 3614 [OF HOUSE] εκεινης 1565 [THAT] μεγα 3173 [GREAT.]
Antonio Orbe — Parábolas Evangélicas em São Irineu
CAPITULO 3. — La casa sobre roca (Mt 7,24-27; Lc 6,47-49)
-
- I. Fuera de San Ireneo
- a) Padres Apostólicos
- b) Gnósticos
- c) Apologetas
- d) San Cipriano
- c) Orígenes
- II. San Ireneo
- A MODO DE CONCLUSIÓN
A MODO DE CONCLUSIÓN
- I. Fuera de San Ireneo
La parábola resume dos actitudes, la del sabio y la del necio, traduciéndolas por dos casas: la del sabio, con fundamento en piedra , y la del necio, con cimiento en arena. Oikia, en ambos casos, esconde dos dimensiones, doctrinal y práctica. Al sabio no le caracteriza la mera doctrina, sino también su proyección en la vida.
La idea , simplicísima, adquirió desde muy pronto versiones varias, con arreglo a la noción de «sabio» o necio.
Para los gnósticos, representados en el Evangelio de Tomás (log.32), «sabio» equivale a gnóstico. La casa se traduce en «ciudad»; el cimiento de piedra, en alto monte. El hombre espiritual, miembro de la «raza incapaz de conmoción», se asienta sobre el Salvador . El título remoto de su firmeza es la natura divina; el inmediato, la iluminación (gnosis ) por el Salvador. Los embates inútiles, las pasiones psíquicas superadas a raíz de la gnosis. Evang. Thomae prescinde del necio. El «sabio» (= espiritual) tiene su ciudadanía en alto, por encima de la terrena conversación. Rompe la comunión entre la teoría y la vida terrena, la correspondencia entre la doctrina y la práctica (Contra Heresias I,6,4), que sólo vale para el psíquico.
Para los eclesiásticos, el sabio se identifica con el justo, cuya vida responde a la fe. La roca es Cristo , la fe en él. La casa del sabio mira más bien a la «sabiduría» o justicia práctica. Jamás, entre eclesiásticos, hay solución de continuidad entre la doctrina y la práctica, entre el régimen celeste de sabiduría y sus repercusiones terrenas. El justo vive (y cumple el Evangelio) aquí. Las palabras del Salvador se han de poner por obra, conforme a su dimensión universal , sin excepción para los «espirituales» (gnósticos).
La falta de correspondencia entre la doctrina de Jesús y las obras de los discípulos descubre entre los herejes la inconsistencia de su fundamento. Las manifestaciones de su vida práctica bastan a descalificar cualesquier doctrinas. Sólo demuestra tener la mente asentada en Dios, como sobre roca inconmovible, quien carga con las enfermedades de los demás (cf. Ad Pol. 1,3) por sobreabundancia de comunión con él.
Todos blasonan de fundarse en Cristo. ¿En qué se conoce el fundamento sobre piedra? En los efectos. Tertuliano compromete con demasiada facilidad la firmeza de la roca (resp. de la fe o doctrina) por los efectos de quienes la invocan. Un rigorista cree incompatibles con el cimiento en Cristo determinadas manifestaciones. Y por ahí impugna el recurso de los indulgentes a la penitencia de ciertos pecados.
Si toda justicia (resp. sabiduría) ha de cimentarse en Cristo, de modo especial la de las vírgenes y la de los confesores de la fe, singularmente combatida. San Cipriano se libró, por instinto , de aplicaciones exageradas. Ni la continencia ni la confesión de fe denuncian por su fundamento en Cristo que los no vírgenes y los no mártires le ignoran. A la medida de la justicia y perfección será, con todo, la necesidad de apoyarse en la Piedra.
Orígenes previene la exégesis heterodoxa que distingue entre la doctrina (de salud) oída y su respuesta por el hombre. Entre valentinianos, a la doctrina de gnosis comunicada por el Salvador respondía el «espiritual» por sympatheia , al margen del libre albedrío. Según el alejandrino, es premisa elemental la respuesta «libre», meritoria, al Evangelio. Hay, sin embargo, circunstancias que oscurecen la mente y, sin quitarle libertad, la predisponen en mal. Orígenes mismo, a raíz de su expulsión de Alejandría, sentíase incapaz de continuar la exégesis de San Juan. Faltábale ánimo sereno para edificarla con solidez.
En tiempos de persecución se echa de ver la firmeza del cristiano. El ideal está en que, lejos de caer ante los embates de los enemigos, externos e invisibles, los ponga en fuga , haciéndoles sentir la energía de la fe. El altar o la tienda se trasladan de un punto a otro. No así la casa cimentada en Cristo, Piedra única e inconmovible, con las siete columnas que sobre él edificó la sabiduría. Orígenes, poco explícito, piensa tal vez en la plenitud del Espíritu Santo, que da cohesión al edificio de la Iglesia, frente a las tormentas de espíritus malignos. Las aplicaciones origenianas van y vienen a merced de mil pensamientos, sin delatar exégesis contrarias. El alejandrino ignora la interpretación gnóstica, o nunca le da importancia. En lo dogmático tampoco ve honduras en la parábola. No le interesan la correspondencia entre los oráculos de la fe y su cumplimiento, ni los misteriosos enlaces entre el justo y la Piedra fundamental, Cristo.
Orígenes
HOMILIAS SOBRE O GÊNESIS, XIV (trad. Antonio Carneiro)
Na Lei, Isaque ergue um altar e arma sua tenda. Enquanto que nos Evangelhos , não é uma tenda que arma, mas uma casa que é construída e onde foram colocados os fundamentos. Escutai a Sabedoria falando da Igreja : « A Sabedoria construiu uma casa e colocou na base sete colunas. [Pr 9:1] » Escutai também Paulo sobre o mesmo assunto: «Ninguém pode colocar outro fundamento senão aquele que o colocou, a saber o Cristo Jesus. [1Cor 3:11] »
Quando tem uma tenda, por mais bem armada que esteja, é evidente que um dia cessará de existir; mas, quando tem fundações e a casa está construída «sobre a rocha», esta casa jamais cessará de existir, « pois está fundada sobre a rocha. [Mt 7:24] »
Aqui ainda, Isaque fura um poço; não se o vê jamais cessar de furar poços. Fura até que jorre « a fonte d’água viva [Jr 2,13; Jo 4, 10-14] » e que « a corrente do rio deleite a cidade de Deus . [Sl 46,5] ».
HOMÍLIAS SOBRE JEREMIAS I (trad. Antonio Carneiro)
Existe uma construção do diabo , existe uma construção de Deus. A construção « sobre a areia » é do diabo, pois não está assentada sobre nada de firme , sólido ou de unificado, mas, a construção « sobre a rocha » é de Deus; ouve o que foi dito aos homens de Deus: « Vós sois a planta ção de Deus, a construção de Deus. [1 Cor 3,9] »
As palavras de Deus são então « sobre nações e reinos para extirpar, destruir e aniquilar. [Jr1:10] » Se se extirpa e não se aniquila a coisa extirpada, isso permanece; se se destrói mas as pedras das ruínas não são aniquiladas, o que foi destruído permanece. Uma marca da bondade de Deus é então, após ter extirpado, aniquilar o que foi extirpado, após ter demolido, aniquilar o que foi demolido. A propósito das coisas extirpadas e aniquiladas, lê com cuidado como são aniquiladas: Queimai a palha a fogo inextinguível, ligai em feixes o joio e entregai-o ao fogo. Tal é a maneira de aniquilar após a extirpação; quer ver também o que, após a demolição, é aniquilado na construção em maus materiais? Esta casa destruída por causa da lepra se torna poeira, reduzida a poeira é jogada para fora da cidade, afim de que não subsista nem uma pedra, como nesta fala: « Eu os nivelarei como lama das ruas. [Is,10: 6] ». Pois não é absolutamente necessário que as coisas más subsistam; pois foram destruídas para evitar que as pedras não tornem a ser utilizadas para outra construção que o Maligno possa construir, foram extirpadas para que o Maligno não encontre a semente do que foi extirpado e não semeie de novo o joio, pois, é bom porque tinha as sementes do joio que semeou; por isso ligai em feixes o joio e queimai-o completamente ao fogo para que seja aniquilado após ter sido extirpado e que a construção do diabo, após ter sido destruída, seja aniquilada.
Irineu de Lião
(804) 27,3. Pero ¿qué persona que ame la verdad no se da cuenta de que si las parábolas pueden tener tantas explicaciones, y a partir de ellas se busca a Dios abandonando lo que es cierto, indubitable y verdadero, se está optando por un modo de proceder irracional que arroja a la persona a graves peligros? ¿Y no es esto construir su casa no sobre la piedra firme, sólida y al abierto, sino sobre la incertidumbre de la arena movediza? De ahí que tales construcciones se derrumben fácilmente (Mt 7,24-27). (Ireneo, Contra herejes Liv.2 ch.27)
São Jerônimo
In: Comentário à Mateus, Livro I (1,1- 10,42) — Tradução de Antonio Carneiro
16. Da casa do senhor edificada sobre rocha, e onde Jesus ensina como Senhor
E caiu a chuva e vieram as enxurradas e sopraram os ventos (7,25). esta chuva que se esforça para arrastar a casa é o diabo; as torrentes são todos os anti-cristos, que são sábios contra Cristo; os ventos são as maldades espirituais que se movem nos ares (Ef 6,12).
E não caiu porque estava assentada sobre rocha (7,25). Sobre esta pedra o senhor fundou a Igreja (MT 16,18); desta pedra também o apóstolo Pedro obteve por sorte seu nome (MT 16,18); sobre tal pedra não se encontram vestígios da serpente (Prov 30,19); dela fala confidentemente o profeta : « Assentou meus pés sobre pedra » (Sal 39,3), [47] e em outro lugar: « A pedra, refúgio para lebres ou para ouriços » (Sal 103,18). Porque o tímido animal se refugia em cavernas de pedra e se defende com a prote ção da pele áspera e toda armada de puas do ouriço. Por isso se diz também de Moisés do tempo em que fugira do Egito e era o lebracho do Senhor: « Abriga-te na fenda da pedra, e me verás por trás »(Ex 33, 21-23).
Que edificou sua casa sobre areia (7,26). O fundamento que o apóstolo arquiteto pôs é um Nosso Senhor Jesus Cristo. Sobre este fundamento estável e firme e com volumoso alicerce por si robusto a Igreja de Cristo foi edificada. (1Cor 3, 10-15); sobre areia, que é movediça e não pode se unir nem se converter em massa compacta, foi edificada toda doutrina dos hereges para que caia.
E estava ensinando-os como quem tem poder, não como escriba (7,29). Desde cedo, ensinavam ao povo o que estava escrito por Moisés e pelos Profetas, mas Jesus, como Deus e Senhor do mesmo Moisés, pela liberdade de sua vontade ou acrescentava coisas que não estavam na Lei ou mudando-as predicava ao povo, como também acima lido: Foi dito aos antigos; eu também vos digo (Mt 5, 21-22).
Antonio Orbe
Comentários de Orígenes ao Jo 6
A casa que tenha de se construir com a máxima solidez possível deve-se edificar em tempo sereno e tranquilo, a fim de adquirir a conveniente firmeza (pexin) sem impedimento algum. Assim poderá resistir ao ímpeto das inundações, transbordamentos dos rios e tudo isso - na chegada do inverno - devem enfrentar as construções avariadas, ou revelar, pelo contrário, os edifícios que adquiriram a devida firmeza (ten oikeian areten). Em particular, o edifício destinado a receber os ensinamentos da verdade - edifício racional, como (fundado) em promessa ou em letras - então se levanta melhor quando - colaborando Deus formosamente em sua construção com que se propôs levar a cabo àquela obra belíssima - a alma vive em sossego, gozando aquela paz que supera todo sentir (Fil 4,7), afastada de toda perturbação, por cima de todo problema.
Parábolas Evangélicas em São Irineu
- À casa (oikia) e a rocha (petra) evangélicas se substituem a cidade (polis) e o monte.
- Significado em harmonia com as duas logia seguintes (Evangelho de Tomé - Logion 33 e Evangelho de Tomé - Logion 34); a cidade significa o gnóstico, síntese ordenada de perfeições ou microcosmo (vide Evangelho de Tomé - Logion 40)
- O monte alto é também rochoso; Deus constrói ao gnóstico sobre monte rochoso para dar-lhe além da visibilidade, firmeza e situação de privilégio; o gnóstico não pode ser dominado por surpresa nem cair ao primeiro ataque , pois está no alto e fortificado.
- As regiões altas, a cidade superior representam por contraste com o mundo da matéria ou cidade inferior , a índole própria do espírito. A cidade edificada no alto equivale à Jerusalém celeste, não porque tenha morrido mas dado à raiz da iluminação, adquire sua verdadeira cidadania na cidade ideal (= Ogdoada, Sophia) e está a salvo das vicissitudes da matéria.
- Confirma-o um epíteto muito repetido nos escritos gnósticos e aplicado ao indivíduo espiritual: asaleutos, incomovível, inacessível às “sacudidas” tentações do espírito do mal. «Linhagem que não vacila», frase técnica por raça do «homem perfeito». Habitante do «reino incomovível» (basileia asaleutos) fundado sobre o Salvador, o gnóstico (resp. Igreja ou cidade dos escolhidos) estará por cima das flutuações inerentes à psyche (resp. À Igreja dos chamados).
- Exegese tipicamente gnóstica, expressão da firmeza consequente ao photismos .
ATOS APÓCRIFOS DOS APÓSTOLOS
- "Persuadidos, pois, também vós, queridos, que não os anunciamos adoremos a um homem, senão a um Deus imutável , a um Deus invencível, a um Deus superior a toda potestade e virtude e a todos os anjos e criaturas sedicentes (kriseon), e anterior e mais forte que todos os eones. Se permaneceis neste e construís nele tereis vossa alma inexpugnável." (Atos de João).
- A firmeza da alma radica, entre cristãos, em haver edificado sua casa — sua fé — não em um puro homem, senão em Jesus, imutável e insuperável Deus.
- "Os ordeno, filhos amadíssimos que edifiqueis firmemente sobre o fundamento estabelecido para vós, incomovível e inacessível a qualquer insídias perversas. Agarrem-se em tal cimento. Mantenha-os firmes, recordando tudo o que ocorreu quando vivia eu convosco..." (Acta Andreae).